“Dünya’nın Şekeri Yükseliyor”

Uluslararası Diyabet Federasyonu’nun tahminlerine göre 2015 yılında 415 milyon yetişkin diyabetli sayısının 2040 yılında 642 milyona çıkacağı tahmin edilmektedir. Buna göre 2040 yılında her 10 yetişkinden birinin diyabetli olacağı tahmin edilmektedir.

Peki artış oranı neden bu kadar yüksek ? ve Diyabet hastalığı önlenebilir bir hastalık mı ?

Toplumumuzda diyabetin bu kadar çok olmasının nedeni yaşam tarzımızdır. Kötü beslenme alışkanlıkları, iş yoğunluğu nedeni ile fiziksel aktivitenin kısıtlı olması gibi nedenler toplumda diyabetin varlığını etkilemektedir. Tip 2 diyabetik bireylerin % 80’i obezdir, bu durumda bunun kanıtıdır. Hedefimiz diyabet riski olan bireylerin bu riskini minimal düzeye indirip diyabet hastası olmalarını geciktirmek, diyabet hastası olan bireylerimizin de bu durumlarını yaşamları için avantaj durumuna çevirmelerini sağlamak. Yanlış okumadınız, Diyabet hastasıysanız bunu AVANTAJA dönüştürebilirsiniz J

Diyabet nedir?

Kanımızda ki şekeri dengelemek için salınan hormonların yetersizliği veya etkisinin azalması sonucu kandaki şeker miktarının yükselmesi ile ortaya çıkan ömür boyu devam eden bir hastalıktır. Kandaki şeker düzeyini etkileyen etken öncelikle beslenmedir. Hem kalıtsal sebeplerden dolayı hem de çevresel faktörlerin etkisi ile kan şekeri belli bir düzeyi geçince idrarla şeker atılmaya başlar. İdrardaki şeker miktarının artması ile sık idrara çıkma, aşırı susama ve çok su içme görülür. Vücuttaki hücreler glikozu kullanamaz; gerekli olan enerji yağlar ve proteinlerden sağlanır. Bunun sonucu diyabetli birey zayıflar.

Diyabet Hastalığının Tedavisi?

1- Sağlıklı beslenme ve egzersiz

2- Sağlıklı beslenme, ağızdan alınacak antidiyabetik (OAD) ilaçlar ve egzersiz

3- Sağlıklı beslenme, insülin tedavisi ve egzersiz

4- Sağlıklı beslenme, ağızdan alınacak antidiyabetik (OAD) ilaçlar, insülin ve egzersiz

Diyabet tedavisi dört farklı gruplandırma ile yapılır. Tedavilerin hepsinde gördüğünüz üzere BESLENME TEDAVİSİ ve EGZERSİZ yer almaktadır. Günümüzde ise bazı diyabet hastaları tanı konulduktan sonra beslenme tedavisine dikkat etmeksizin sadece ilaç tedavilerini bile bir müddet uygulamayı tercih etmektedirler. Bu durum sonucunda da Diyabet hastalığı bireyler için illet bir hastalık durumuna dönüşmektedir.

Çünkü vücudumuzun beslenmesi için damarlarımız ile hangi organlara kan taşınıyorsa, kan şekerimiz yükseldiğinde de kanın ulaştığı tüm organlar zarar görmektedir.

Bir yandan kan damarlarının yapısını bozarak göz, böbrek ve sinirleri etkilemekte, diğer yandan kalp hastalığı, inme nedeniyle de erken ölümlere neden olabilmektedir. Körlük, böbrek yetersizliği, bunama ve ayak sorunlarının en önemli nedenlerinden biridir. Kan şekerinin normal sınırlarda tutulması, bu durumların ortaya çıkmasını geciktirebileceği gibi aynı zamanda önleyebilir.

Kan şekerinin normal seviyede tutulması için Beslenme Tedavisi olmazsa olmazlardandır. Tedavi deyince gözünüz korkmasın!! Aslında diyabet illet bir hastalık olduğu kadar “güzel bir hastalıktır ”. J Diyabet hastaları sağlıklı bir bireyin yapması gereken tercihleri yaptığında zaten beslenme tedavisini de uygulamış olur. Diyabet hastalığı sizin sağlıklı yaşama adım atmanıza vesile olabilir. Bunu avantaja dönüştürmek sizin elinizde... Diyabette beslenme tedavisi kısıtlayıcı bir diyet olmayıp aksine besleyici gıdalardan zengin, düşük yağ ve karbonhidrat içeriğine sahip, meyve, sebze ve tam tahıl ağırlıklı bir sağlıklı beslenme şeklidir. Bu beslenme şekli “aksine bir ceza değil, sağlıklı bir yaşam için yapılması gereken ilk adımdır.”

Diyabetli bireylerin bir kısmı ilk diyabet hastası olduklarını duyduktan sonra aileleri ile yemek yeme vakitlerini ve birlikte yedikleri yemek çeşitlerini değiştirmektedir. Kendilerine özel yemekler hazırlamakta ve bunun içi ekstra zaman harcamaktadırlar. Bu sebeple beslenme tedavisi onlar için yorucu ve bıktırıcı bir hal almaktadır. Oysa günümüzde diyabeti olan ve diyabeti olmayan bireylere önerilen sağlıklı beslenme önerileri farklı değildir.

Sağlıklı beslenme şeklinin temel ilkeleri;

1. Yeterli ve dengeli beslenmek

2. Öğün çeşitliliği

3. Öğün sıklığı ve saatine dikkat etmek

· Vücudun büyümesi, yenilenmesi ve çalışması için gerekli olan enerji ve besin ögelerinin her birinin yeterli miktarlarda alınması ve vücutta uygun şekilde kullanılmasına "YETERLİ VE DENGELİ BESLENME" denir. Diyabet, bireyin temel besin öğelerine olan gereksinim düzeylerini etkilemez. Diyabeti olmayan bir birey de rafine şeker tüketimini kısıtlaması, doymuş yağ ve kolesterolden zengin olan et, süt, yoğurt, peynir, yumurta gibi yiyecekleri belirli bir miktarda tüketmesi, az az ve sık sık yemek yemesi gerekmektedir. Bu sebeple farklı besin gruplarının makul miktarlarda tüketilmesi ile bu ilke sağlanmış olur.

· Öğünlerinizi planlarken Sağlıklı Beslenme piramidinden yararlanabilirsiniz. Piramitte altı besin grubundan 4 veya 5 farklı grup içinde yer alan yiyecekleri bir araya getirerek öğün planınızı yapabilirsiniz. Gün içerisinde çoktan aza doğru tercih önceliği, piramitte aşağıdan yukarı doğrudur.

En geniş tabanı “Tahıl grubu” oluştururken günlük bu gruptan 6 veya daha fazla porsiyon yenilmesi gerekmektedir.

“Sebze ve Meyve” grubu piramidin ikinci basamağını oluştururlar. Bu gruplar posa, vitamin ve mineral kaynağıdır. Aynı zamanda farklı sebzelerin ve meyvelerin içerdiği vitamin ve minerallerde farklıdır.

Piramidin üçüncü basamağında “Süt, Yoğurt” grubu ile et, balık, tavuk, yumurta ve peynir gibi hayvansal yiyecekleri içeren “Et” grubu yer alır. Süt grubu kalsiyumdan zengindir. Her iki grupta proteinden zengin olduğu kadar doymuş yağlardan da zengindir. Diyabet Beslenme Piramidi, bu iki grubun her birinden 2-3 porsiyon yenilmesini önermektedir. Bu şekilde sağlıklı bir beslenme planı sağlanmış ve günlük enerjinin %10-20’sinin proteinlerden sağlanmış olur. Kolesterol, kalori ve özellikle doymuş yağ olmak üzere yağ içeriği fazla olduğu için piramitteki diğer basamaklara göre daha az yer kaplamaktadır.

Düşük yağlı veya yağsız süt ürünleri, yağsız et, derisiz tavuk etinin tercih edilmesi şüphesiz ki bu grubun içerdiği toplam yağın, doymuş yağın ve kalorinin azalmasını sağlayacaktır.

Piramidin tepesine tırmandığımızda burada yer alan “Yağlar, Şeker ve Şekerli yiyecekler” grubunun çok az bir bölüm kapladığını görürüz. Bu da bize, bu yiyeceklerin sağlıklı bir beslenme planı içinde ki yerlerinin ne kadar az olduğunu göstermektedir. Bu grup için önerilen porsiyon ölçüsü yoktur çünkü grup içinde yer alan yiyecekler (yağ, şeker) sağlıklı bir beslenme planına katkıda bulunacak herhangi bir besin öğesini içermezler. Ancak bu grup içinde yer alan yiyeceklerden yağlar için 1 tatlı kaşığı yağ veya 5-6 adet fındık içi, şeker ve şekerli yiyecekler için 2 adet şekerli bisküvi veya 1 top dondurma 1 porsiyona örnek olarak verilebilir.

Porsiyon ölçüleri için diyetisyeninize danışıp değişim listelerinden faydalanabilirsiniz.

· Sağlıklı beslenme şeklinin üçüncü ilkesi ise öğün sıklığı ve saatidir. Genel öneri sabah, öğle ve akşam olmak üzere üç ana öğün, üç ara öğün şeklinde altı öğün beslenilmesidir. Öğün saatleriniz ortalama 2-3 saat aralıklı olmalıdır. Gün içerisinde tüketilmesi gereken besinler gün içindeki öğünlere doğru bir şekilde yayılırsa kan şekerinin daha az yükselmesini sağlanır. Porsiyon kontrolü ile hem fazla kalori alımı önlenerek kilo alımı azaltılırken hem de küçük öğünler ile açlığı kontrol altına alıp kan şekeri dengesi sağlanır. Ayrıca kan kolesterol düzeyindeki yükselmeyi de azaltır. Hastalarımız genelde iş yoğunluğu nedeniyle ara öğün tüketiminin saatine dikkat etmemektedir. Hâlbuki günümüzde ara öğün tüketimi için birçok alternatif bulunmaktadır.

Ara öğün seçenekleri;

Ara öğünler için yapacağınız en iyi seçim ekmek veya ekmek yerine yenilebilecek yiyecekler grubudur. Bu grubun yanına düşük yağlı süt, yoğurt, ayran veya peynir gibi protein içeren bir yiyecek ilave ederek ara öğünü kuvvetlendirebilirsiniz.

Diyabetli bireyler için alternatif ara öğün seçenekleri

Ekmek ve Tahıllar

Süt ve Süt Ürünleri

Örnek 1

2 adet galeta

1 kase yoğurt

Örnek 2

4-5 adet şekersiz kepekli bisküvi

1 su bardak süt

Örnek 3

1 çay bardağı leblebi

1 fincan yeşil çay

Örnek 4

1 bardak dolusu yağsız patlamış mısır

1 su bardak ayran

Örnek 5

1 ince dilim tambuğday ekmeği

1 üçgen peynir büyüklüğünde beyaz peynir

Örnek 6

1 adet meyve

(meyvenin cinsine göre boyutu değişebilir)

1 kase yoğurt

Ara öğünler sağlıklı beslenmenin temelini oluşturuyorsa de ara öğünler için hazırlıklı olmalısınız. Yanınızda-çantanızda, arabanızda, işyerinde masanızın çekmecesinde-daima yiyebileceğiniz uygun yiyecekler bulundurmalısınız.

Sonuç olarak her birey sağlıklı bir yaşam ister ve sağlıklı yaşamın kapısını sağlıklı beslenmek açar. Diyabetli bireylerin sağlıklı yaşamı tercih etmelerine diyabet vesile olabilir. Sağlıklı beslenme ve düzenli yapılan egzersizi toplumda tüm bireyler yapmalıdır.

“Her şer de bir hayır vardır” bakış acısıyla yaşamınızın kalitesini artırabilirsiniz. Sağlıklı ve huzurlu günler diliyorum.